- SİSTEMİK RİSK VERİ TAKİP SİSTEMİ
Merkez Bankası; mevcut veri tabanlarına dayanan takip sisteminin güçlendirilmesi amacıyla, firma bazında yabancı para pozisyonunun, nakit akımının ve türev ürün kullanımının izlenebilmesini hedefleyen kapsamlı bir veri seti çalışması başlatmıştır.
Bu kapsamda, 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun mülga 44 üncü maddesi, 28.11.2017 tarih ve 7061 sayılı Kanun’la aşağıdaki şekilde değiştirilerek, Merkez Bankasının gerçek ve tüzel kişilerden döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerine ilişkin bilgi isteme yetkisi düzenlenmiştir.
“Gerçek ve tüzel kişilerden bilgi isteme yetkisi:”
MADDE 44- Banka, gerçek ve tüzel kişilerin döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek amacıyla belirleyeceği gerçek ve tüzel kişilerden her türlü bilgi ve belgeyi istemeye yetkilidir. İstenilecek bilgi ve belgelerin kapsamı, toplanma ve izlenme yöntemi, doğruluğunun denetimi, paylaşımı, destek hizmeti temini de dâhil olmak üzere usul ve esaslar Bankaca belirlenir. (5.12.2017 tarihli R.G.)
Ayrıca, ilgili kanunun 68. Maddesine IV numaralı fıkra eklenmiştir.
“IV- Bu Kanunun 44 üncü maddesi uyarınca Bankaca istenilen bilgi ve belgeleri vermeyen, gerçeğe aykırı veren veya belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak veren gerçek kişiler ile tüzel kişilerin görevli ve ilgilileri hakkında bin günden iki bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.” (5.12.2017 tarihli R.G.)
Son olarak, 17.02.2018 tarih ve Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” (Yönetmelik) ile döviz pozisyonunu etkileyen işlemleri izlemek üzere Merkez Bankasının belirleyeceği firmalardan bilgi ve belge toplanmasına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu Yönetmelik, Merkez Bankasının, döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izleyeceği firmaları, istenilecek bilgi ve belgeleri, bu bilgi ve belgelerin toplanma ve izlenme yöntemini, paylaşımını, doğruluğunun denetimini ve konuya ilişkin destek hizmeti teminini kapsamaktadır.
Bu Yönetmelik ile özetle, 15 milyon ABD doları ve üzerinde döviz cinsinden borcu bulunan firmaların döviz pozisyonlarını etkileyen işlemlerinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde kurulan Sistemik Risk Veri Takip Sistemi ile izlenmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Sistem kapsamına giren firmaların Merkez Bankası tarafından belirlenen veri formundaki bilgileri, www.tcmbveri.gov.tr adresine bildirmeleri gerekmektedir. Bildirimler, 31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve 31 Aralık tarihlerinde sona eren üçer aylık hesap dönemleri itibarıyla yapılacaktır.
- BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAPSAMINA GİREN FİRMALAR VE BİLGİLER
“Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” Madde 5’ de firmaların bildirim yükümlülüğü belirlenmiştir.
Yükümlülük
MADDE 5 – (1) Yurt içinden ve yurt dışından sağlanan yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredilerinin toplamı ilgili hesap döneminin son iş günü itibarıyla 15 milyon ABD doları ve üstünde olan firmalar, veri formu ile talep edilen bilgileri, açıklama formuna uygun olarak Bankaya müteakip hesap döneminden itibaren bildirmekle yükümlüdür. Kredi tutarlarının ABD doları karşılığı ilgili dönemin son iş gününe ilişkin Resmî Gazete’ de yayımlanan döviz alış kuru kullanılarak belirlenir.
(2) Bildirimle yükümlü olunup olunmadığının belirlenmesinde, firmanın yabancı para nakdi kredileri ile dövize endeksli kredileri toplamı hesaplanırken varsa son hesap dönemine ilişkin TMS’ lere göre hazırlanan finansal durum tablosu, TMS’ lere göre hazırlanmış finansal durum tablosunun bulunmaması durumunda ise vergi mevzuatı çerçevesinde kamu idarelerine sunulmak üzere hazırlanan bilanço dikkate alınır.
(3) Bildirimle yükümlü olan firmanın, yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredileri toplamı Bankaca tanımlanan sınırın altında kalması durumunda, müteakip yıllık hesap döneminden itibaren bildirim yükümlülüğü sona erer.
(4) Birinci fıkra uyarınca bildirim yükümlülüğü olan firma, yükümlülüğün başladığı tarihten itibaren 60 gün içinde denetçi ile denetim sözleşmesi yapar.
(5) Firma yönetimi Bankaya bildirilecek verilerin tam ve doğru olmasından sorumludur.
Merkez Bankası, yükümlülüğe giren firmalardan formların bilgi amaçlı olmak üzere 31 Aralık 2017 tarihi itibariyle de sisteme eklenmesini talep edecektir.
Formlar Mart ayı içerisinde www.tcmbveri.gov.tr adresinde açıklanacaktır.
Ayrıca, Merkez Bankası konuya ilişkin soruları 444 44 66 numaralı çağrı merkezi ile cevaplandıracak ve sitede “sıkça sorulan sorular” altında açıklamalar yapacaktır.
- BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN BELİRLENECEĞİ FİNANSAL TABLOLAR
Bildirim yükümlülüğünün saptanmasında; firmaların yabancı para nakdi kredileri ile dövize endeksli kredileri toplamı hesaplanırken, varsa son hesap dönemine ilişkin TMS’ lere göre hazırlanan finansal durum tablosu, TMS’ lere göre hazırlanmış finansal durum tablosu yoksa vergi mevzuatı çerçevesinde kamu idarelerine sunulmak üzere hazırlanan bilanço dikkate alınacaktır.
Bildirim yükümlülüğü münferit mali tablolar üzerinden hesaplanacak, konsolide mali tablolar üzerinden yapılmayacaktır.
Eğer bir İştirak veya Bağlı Ortaklık Ana Ortaklıktan bir borç kullanırsa bu yükümlülük olarak değerlendirilmeyecektir. Ana Ortaklık bu yükümlülüğü tek başına bildirecektir. Yani yükümlülük bankadan krediyi kullanan gerçek veya tüzel kişiye aittir.
- BİLDİRİM ZAMANI
Yönetmeliğin 6/3 üncü maddesi uyarınca bildirimler, finansal raporlama çerçevesine uygun olarak ilgili yılın 31 Mart, 30 Haziran ve 30 Eylül tarihlerinde sona eren ara hesap dönemleri için takip eden birinci ayın sonuna kadar, 31 Aralık tarihinde sona eren yıllık hesap dönemini için ise takip eden üçüncü ayın sonuna kadar tamamlanacaktır.
Finansal raporlama çerçevesi, bildirimle yükümlü olan firmanın, 19/12/2012 tarihli ve 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Karar uyarınca bağımsız denetime tabi olması durumunda KGK düzenlemelerine göre uyguladığı Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını (TFRS) veya Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardını (BOBİ FRS), bunlar dışındaki firmalar için ise BOBİ FRS’ yi ifade eder.
- BAĞIMSIZ DENETİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Yıllık hesap dönemine ilişkin bildirilen verilerin denetimi, bu verilerin ara dönemlerde bildirilen veriler ile tutarlılığının denetimi de dahil, denetçi tarafından KGK düzenlemelerine uygun olarak izleyen yılın 31 Mayıs tarihine kadar tamamlanacaktır.
Bu denetim, firmanın Türk Ticaret Kanunu kapsamında seçtiği bağımsız denetçi tarafından yapılabileceği gibi, KGK tarafından bağımsız denetim yapmak üzere yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi tarafından da yapılabilir. Türk Ticaret Kanunu kapsamında bağımsız denetim için denetim sözleşmesi imzalanmış olsa bile, bu denetim için ayrı bir bağımsız denetim sözleşmesi imzalanması gerekmektedir.
- CEZAİ MÜEYYİDELER
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 68 inci maddesine göre, Veri bildiriminin yapılmaması, doğru veya eksiksiz gerçekleştirilmemesi veya olumsuz görüş verilmesini gerektiren durumların düzeltilmemesi hallerinde bu maddeye göre işlem başlatılabilecek ve bin günden iki bin güne kadar adli para cezasına hükmolunabilecektir.
Merkez Bankası, doğru veya tam olmayan verileri onaylayan veya bu Yönetmelikte belirlenen denetim sürelerine uymayan denetçi hakkında KGK’ ya bildirimde bulunacaktır.
Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’ e ulaşmak için tıklayınız.
Sistemik Risk Veri Takip Sistemi’ ne ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla
Birikim Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız Denetim A